Ποια η σχέση καπνίσματος και διατροφικών συνηθειών? Πως εμπλέκεται το κάπνισμα σε αλλαγές του μεταβολισμού και κατά πόσο επηρεάζει η διακοπή του, την αύξηση βάρους? Είναι μερικά από τα ερωτήματα που μας προβληματίζουν.
Έρευνες των τελευταίων ετών έχουν δείξει ότι οι καπνιστές τείνουν να προσλαμβάνουν περισσότερες θερμίδες, λίπος, χοληστερίνη και απλών σακχάρων παραλείποντας το πρωινό γεύμα. Επιπρόσθετα καταναλώνουν αυξημένη ποσότητα αλκοόλ και καφεΐνης από τους μη καπνιστές, καθώς έχει βρεθεί ότι ο καφές και το αλκοόλ ενισχύουν και βελτιώνουν τη γεύση του καπνού. Αντίθετα έχει βρεθεί ότι η κατανάλωση περισσότερου γάλακτος, νερού, φρούτων και λαχανικών αλλοιώνει και «χαλάει» την γεύση του καπνού. Η φυσική δραστηριότητα είναι ένας ακόμα παράγοντας που βοηθάει την διακοπή του καπνίσματος, μειώνοντας τις στερητικές κρίσεις που προκαλεί η έλλειψη νικοτίνης.
Πολλοί καπνιστές, κυρίως γυναίκες δεν μπαίνουν στη διαδικασία διακοπής καπνίσματος λόγο του φόβου αύξησης του σωματικού τους βάρους. Πράγματι το κάπνισμα προκαλεί αύξηση του μεταβολικού ρυθμού ηρεμίας, μείωση της όρεξης μέσω λεπτίνης η οποία καταστέλλει την πρόσληψη τροφής μέσω ρυθμιστικών της όρεξης νευροπεπτιδίων και αυξάνει την κατανάλωση ενέργειας μέσω αύξησης της δραστηριότητας του συμπαθητικού συστήματος. Επίσης η νικοτίνη αυξάνει την ενέργεια που χρησιμοποιεί ο οργανισμός, ενώ ταυτόχρονα μειώνει την όρεξη. Μεταβάλει όμως τον ομαλό μεταβολισμό των λιπιδίων και διαταράσσει το λιπιδαιμικό προφίλ, που συσχετίζεται με συσσώρευση λίπους στην περιοχή της κοιλίας. Δημιουργεί επιπρόσθετα διαταραχή της ανοχής στη γλυκόζη και ευαισθησία στην ινσουλίνη. Αυτές οι δράσεις σχετίζονται με αυξημένα επίπεδα σακχάρου ή αρτηριακής πίεσης που είναι οι σοβαρότερες αιτίες καρδιαγγειακών προβλημάτων και στεφανιαίας νόσου. Επίσης το κάπνισμα σχετίζεται με πολλές μορφές καρκίνου.
Δεδομένου ότι τα πλεονεκτήματα είναι αδιαμφισβήτητα σημαντικότερα από τα μειονεκτήματα της διακοπής του καπνίσματος, προκύπτει επιτακτική η ανάγκη κατάλληλης διατροφικής και συμβουλευτικής παρέμβασης στους καπνιστές που αποφασίζουν να κόψουν το κάπνισμα. Τα άτομα πρέπει να ενημερώνονται για τις πιθανές αλλαγές στο βάρος τους και να ακολουθούν προγράμματα ελέγχου του βάρους, που θα συνοδεύονται από διατροφική επιμόρφωση. Ο καλύτερος έλεγχος του βάρους οδηγεί σε μεγαλύτερη επιτυχία των προγραμμάτων διακοπής καπνίσματος.